(docent Lau Hopmans)
Algemeen. Verhaalopbouw en aanpak. Kortom, een film maken met een verhaal (begin, midden en eind) dat de moeite waard is om naar te kijken. Dit kan op individuele basis worden afgesproken. Hieronder de verslagen van de eerdere groepsessies Story-telling met als deelnemers Martha, Peter en Louis en (wat verder naar beneden) het archief Portretfilm maken.
Zesde sessie 30 november 2023 (aanwezig Martha, Peter en Louis, docent: Lau)
Wij starten vandaag met het verhaal van Martha. Martha had hier duidelijk veel en goed werk van gemaakt. We hebben hierbij alles nogmaals op een rijtje gezet. En het een en ander doorgesproken, waarbij Lau nog wat mogelijke aanpassingen aangaf. Ook hebben we nogmaals de twee methoden voor de beschrijving van een premisse (de essentie van je film in één zin) besproken. In het stramien van “Als… En… Dan…” (met daarmee meer de verhaal/karakter-ontwikkeling) bijvoorbeeld:
- Als je mistroostig en peinzend op jezelf bent,
- En je pakt aan als vrijwilliger bij Den Broam,
- Dan doe je er toe en wordt je enorm gelukkig.
En voor de tweede methode (die met de “(meewerkende = positieve) Hoge” en de “(tegenwerkende = negatieve) Lage” morele waarden), zie de onderstaande vlog van Joost Schricks.
Hierna werd het verhaal van Peter onder de loep genomen. Ook hij had een uitgebreid en goed bruikbaar verslag gemaakt in de vorm van de “7 stappen van pixar” (zie de vlog van Joost Schrickx helemaal aan het begin van deze pagina). Tijdens de les hierin vooral wat tekstblokken verschoven van de ene naar de andere stap. Daarmee werd bijvoorbeeld ook het eerste wendingspunt (eerste plot-point: de kijker begrijpt waar het over gaat, het ‘probleem’ van de protagonist is helder en de kijker wil graag zien hoe het afloopt) wat duidelijker. De volgende fase voor Peter is dan om (per stap) met een marker de belangrijkste elementen aan te geven. Hier keuzes te maken en dan een eerste versie van het filmplan te maken. Hij was daar nog niet helemaal uit maar er wordt aan gewerkt. Na de pauze was het verhaal van Louis aan de beurt, maar hij had er de afgelopen weken niet veel aan kunnen doen, even teveel andere dingen aan zijn hoofd. Wel hebben we nu tijdens de les alvast de eerste akte (het begin) in een Step-outline vorm (bepalen van de scènes) opgeschreven. Over 2 weken de volgende les.
Vijfde sessie 16 november 2023 (aanwezig Martha, Peter en Louis, docent: Lau)
We gaan vandaag eerst door met het verhaal van Martha (promotiefilm om nieuwe vrijwilligers te werven bij het NIVON Natuurvriendenhuis Den Broam). Dit is enigszins gewijzigd. Het verhaal gaat nu over 2 personen. Een vrijwilliger (Jan) komt de gelederen versterken. Het gaat dan over wat een fijn gevoel het geeft om zinvol werk te doen (je doet er toe!) en daardoor als een gelukkiger mens door het leven te gaan. We hebben getracht dit schematisch in een tabel samen te vatten: begin, midden en eind (45, 90 en 45 sec, dus totaal circa 3 minuten):
- Begin Jan (de protagonist) staart thuis mistroostig door het raam naar buiten. Hij peinst en pakt dan het Den Broam revitaliseringsplan uit zijn tas, kijkt daarnaar en belt Yvonne om te vertellen dat hij wil helpen bij de aanleg van het smulpad.
- Midden Jan maakt kennis met de klusploeg. Hij ervaart de gemoedelijke sfeer en stelt zich voor hoe hij op de knieën in de aarde wroet.
- Eind Jan loopt iedere donderdag vitaal naar Den Broam. Hij kijkt tevreden en is onder de mensen. Jan en Yvonne planten samen een appelboom.
Na de pauze wordt nog even gesleuteld aan het verhaal van Peter, maar Peter start volgende week met de eerste gesprekken met zijn hoofdpersonen. Dus gaan wij nu verder met het verhaal van Louis. Ook hier wordt het verhaal uiteengerafeld in een begin, midden en eind structuur.
Een van de tips van Lau is om met het einde (i.p.v. met het begin) te starten, daarna naar het begin te gaan (maximaal tegenovergesteld!) en ten slotte aan te geven hoe je van het begin naar het einde komt! Dus:
- Einde (duur 5 min.) Wim (de protagonist) schaft zich een oude boot aan, maakt deze geschikt voor passagiers en organiseert rondvaarten. Hij is nu vrij man en kan zich financieel goed redden. Wim is sinds tijden niet zo gelukkig geweest.
- Begin (5 min.) Wim komt thuis, ontevreden blik, beetje in mineur zegt niets. Echtgenoot: hallo, wat is er aan de hand? Wim: ik ben het zat met het werk wat ik doe, ik heb ontslag genomen. Hele huis in rep en roer, wat zullen wij nu hebben, waar moeten wij dan van leven?
- Midden (10 min.) Wim pakt daags hierna de fiets en gaat fietstochten maken. O.a langs de rivieren. Hij ziet bootjes varen met altijd vrolijke mensen! Als hij nu eens een oude boot kocht en deze geschikt maakt voor rondvaarten? Wim komt thuis met dit verhaal, maar iedereen is tegen: onzeker bestaan, verzekeringen, ziekten, hoe kom je aan werk enz. enz. (de antogonist).
Het is 21.30uur en de sessie wordt afgesloten. Iedereen kan weer vooruit en over 2 weken gaan wij weer verder.
Vierde sessie 2 november 2023 (aanwezig Martha en Peter, docent: Lau)
Deze vierde sessie starten we met een interessant filmpje van De Videomakers: 9 tips bij het schrijven van een script (zie hieronder). Daarna starten we met het filmproject van Peter: volgens een vast (nog te bedenken) “format” een serie portretfilms maken van afgestudeerde UT studenten die een spinn-off bedrijf zijn gestart. Deze portretfilms komen dan op de website van de UT: U-Today Peter gaat op zoek naar de eerste kandidaat, met hem of haar een voorgesprek houden en daarmee proberen een eerste story-telling te maken. Vervolgens zijn we verder gegaan met de promotefilm van Martha. Idee is nu 2 verhaallijntjes te nemen. De eerste van de oudere en vertrekkende vrijwilliger Piet en de tweede van de jongere en aankomende vrijwilliger Jet. Beide verhaalijnen komen dan bij elkaar waarbij de vertrekkende Piet, Jet duidelijk motiveert om dus als nieuwe vrijwilliger bij Natuurvriendenhuis Den Broam te komen. Ook Martha gaat hiervoor een story-telling opzet maken.
Derde sessie 19 oktober 2023 (aanwezig Martha, Peter en Louis, docent: Lau)
Vandaag hebben wij gesproken over het verhaal: hoe ga je dat opschrijven en hoe verdeel je dit in een begin, midden en een einde. Louis komt als eerste met een verhaal, zie hieronder voor de samenvatting (de synopsis). Dit verhaal wordt door Lau, Martha en Peter uiteen gerafeld: hoe schrijf ik dit op, hoe moet je dit indelen, hoe lang mag het zijn, komen er ook spannende delen in voor om de kijker vast te houden? Het tweede verhaal is van Martha. Martha wil graag een promotiefilm maken over vrijwilligerswerk en hoe gelukkig je hier in kunt zijn. Dit wordt uitgebreid besproken, maar wij komen hier voorlopig nog niet uit. Peter heeft ook een mooi verhaal en wil graag korte portretfilms maken, maar de tijd vliegt, dat is dus voor de volgende sessie.
In het kort komt het verhaal van Louis hierop neer:
Begin (5 min) Jan (de hoofdpersoon) zit geestelijk in de knoop, is ontevreden met zijn huidige bestaan. Op een dag trekt Jan de stoute schoenen aan en neemt op staande voet ontslag. Hij komt thuis en er onstaan uiteraard grote problemen met het gezin: hoe moet dat nu verder, geen inkomen meer, enz. enz.
Midden (10 min) Jan schaft zich een fiets aan en begint aan lange fietstochten door de natuur en vooral langs de rivieren. Hij wordt hier heel rustig van en allerlei problemen in zijn hoofd verdwijnen als sneeuw voor de zon. Op zijn tochten langs de rivier ziet hij allerlei soorten bootjes varen met altijd vrolijke mensen. Stiekem denk hij, als ik nu ook eens zo’n bootje aanschaf en ik organiseer dan boottochtjes voor toeristen. Hoe leuk zou dat zijn: lekker op het water, altijd vrolijke mensen en misschien kan ik er wel van bestaan. Wat een vrijheid zou dit zijn. Weer is het gezin in eerste 
instantie tegen en noemen allerlei allerlei bezwaren.
Eind (5 min) Ondanks alle bezwaren, schaft Jan zich inderdaad een oude boot aan, maakt deze geschikt voor rondvaarten en begint zo aan een nieuwe levensfase.
Tweede sessie 5 oktober 2023
We gaan vandaag dieper in op het verhaal, hoe ga je dit opbouwen? En om het wat spannender te maken, denk ook aan tegenslagen (de antagonist). We volgen de hoofdpersoon (de protagonist) met de “7 stappen van pixar” uit de vlog van Joost Schrickx (zie het filmpje hierboven). Hieronder als resultaat al een kompleet verhaal voor de nog te maken film!
Eerste sessie 29 sept 2023
De eerste les ging over het verhaal, hoe ga je dit omschrijven en wat zijn de mogelijkheden? Laat je fantasie er op los en bekijk het verhaal wat je wilt vertellen van alle kanten. Denk aan de 5 w’s: wie, wat, waar, wanneer en waarom. Waar gaat het verhaal over? Hieronder (als mind-map) het resultaat van de brainstorm sessie van Louis. De premisse voor de film waar we op uit kwamen was: “Fietsen langs de rivieren geeft mij een vrijheidsgevoel”.
=============================================
Archief Portretfilm maken
De eerstvolgende cyclus “Portretfilm maken” wordt gehouden in het volgende seizoen (najaar 2024), zie hierboven voor een beschrijving. Hieronder de verslagen van de laatst gehouden avonden.
==========================================================
8 september 2021: Les 1/14: Introductie, algemeen thema en koppels Presentatie Voorbeeld Filmplan Nederlands
De Videoclub Borne start met een workshop Portretfilm maken. Als filmer zoek je zelf een thema/verteller en werk je gedurende acht maanden aan Story-telling (de verhaal ontwikkeling), je interview techniek, het filmen en uiteindelijk het monteren van je eigen film.
We starten deze tweede cyclus “Portretfilm maken” met een algemene introductie. Lau geeft een indruk van de opzet en aanpak van de workshop (zie de presentatie), Jan specifiek van het workshop deel over de interview techniek. Met o.a. onderstaande voorbeelden werd het iedereen duidelijk dat dit inderdaad wel een workshop voor ‘gevorderden’ is (en daarmee niet zo eenvoudig en dus flink aanpakken wordt!). Over enkele weken weten we deze uitdaging toch aandurft!
(naschrift: er waren te weinig aanmeldingen, dus is de workshop helaas niet doorgegaan, wellicht in het volgende seizoen?)
27 feb 2020: Les 11/13 : Bespreken intro’s & filmplannen (met als gast de professionele filmmaakster Ingrid Kleinsman)
De première is al binnen 2 maanden, dus een mooi moment om de eerste echte resultaten (de stukjes film) te bekijken en bespreken. Dit doen we samen met de professionele filmmaakster Ingrid Kleinsman, zie ook Fensfilm. Ingrid noemt zich op haar website een verhalen verteller en juist daar ligt ook voor deze avond dan ook de focus. Vijf van de zes portretfilms hebben we besproken en met haar enthousiasme, kennis en kunde weet Ingrid de makers steeds juist een richting op te sturen waardoor de verhalen de kijker (nog) meer gaan raken. De filmverhalen krijgen hierdoor steeds meer hun definitieve vorm. Zowel 
de kern van het filmverhaal (de premisse of boodschap die je wilt overbrengen), het juiste gebruik van het opgenomen interview materiaal, maar ook de (deels nog te maken) extra shots komen hierbij aan bod. Bedankt Ingrid, met deze mooie stap gaan we vol goede moed op weg naar onze première (op donderdag 23 april a.s.).
13 feb 2020: Les 10/13 : Monteren-aanpak/techniek 1 (presentatie)
Vandaag volgt een spoedcursus monteren. Niet hoe je je montageprogramma (het tool) gebruikt, maar vooral waar kun je op letten als je een goed lopende film wilt maken. Hiervoor loopt overigens ook een aparte cyclus (met een twee-wekelijkse avond) bij de Videoclub Borne, zie de Praktijkgroep Monteren (en Monteren, de techniek voor de data). Na het bekijken van bovenstaande instructiefilmpje van De Videomakers, bespreken we allereerst de aanpak: spotten en slechte shots verwijderen, maak een (voor jezelf logische) mappenstructuur (bijvoorbeeld “scene01/[ OK NOK EVT ]”) en verdeel je shots, plaats dan steeds 5-10 shots op je tijdlijn, zoek van ieder shot het “beste stukje” (in principe een stukje met een beweging/handeling) en pas eventueel de volgorde en de snijpunten aan. Daarna gaan we nogmaals dieper in op de découpage (het opsplitsen van je beeldverhaaltjes in totalen, medium shots en close-ups). Als mooi voorbeeld hiervan tenslotte de “5-shots methode” zoals in onderstaande filmpje uitgelegd.
30 jan 2020: Les 9/13 : Extra shots opnemen (presentatie) 
Omdat we nu zelf aan het monteren gaan, bekijken we vandaag eerst een totale bestaande portretfilm. Daarna proberen we samen een antwoord te geven op vragen als “Is de hoofdvraag duidelijk in de documentaire?”, “Zit er een begin, midden en eind in?” en “In hoeverre wordt je meegetrokken met het dramatisch conflict?”. Door hier samen naar te zoeken wordt het (ook voor onze eigen portretfilm) allemaal weer wat duidelijker!
Daarna krijgen we een spoedcursus “Filmopnamen maken”: standpunt en perspectief, niet over de bewegings- of dramatische as gaan, hoe werk je van objectief naar subjectief, kaders (beelduitsnede), compositie en tenslotte hoe bedenk je een “découpage” (het opsplitsen in totalen, medium shots en close-ups), maar zie hiervoor vooral de Praktijkavonden. Tenslotte wordt nog een voorbeeld van een “call-sheet” behandeld en met dit alles kunnen we de komende weken zeker met de “extra shots” aan de slag!
16 jan 2020: Les 8/13 : Verhaallijn Interview (presentatie) (montage plan)
Vandaag starten we met een herhaling van een van de eerste lessen, namelijk die over de “premisse”. Voor eigenlijk alle cursisten blijkt het toch wel erg moeilijk om die te bedenken (het is ook niet zo eenvoudig!). Maar met nog een keer uitleggen en samen proberen, komen we toch al snel op wat voorbeelden voor 4 van de 6 portretfilms (zie de afbeelding). Na de pauze laat Lau vervolgens zien hoe je op een praktische manier van je uitgeschreven interview tekst naar de juiste stukjes tekst voor je montage komt (zie de link naar montage plan). En door dan de eerste twee minuten (het intro) van onderstaande film te bekijken, is het aardig om te zien waar deze stukjes tekst dan in de uiteindelijke film terecht komen. Hier kunnen we mooi weer mee verder!
19 dec 2019: Les 7/13 : Interview (opname beeld, licht & geluid) (presentatie)
In deze zevende les eindelijk met de camera aan de slag! Jan legde haarfijn uit waar je allemaal op moet letten tijdens het filmen van het interview: hoe maak je een mooie compositie, waar plaats je de geinterviewde, de interviewer en de camera zodat het licht “goed” valt? En hoe zorg je ten slotte dat het geluid er ook nog goed op staat? Al met al weer niet zo eenvoudig! Van tevoren met z’n tweeën (zonder de geïnterviewde) alles nog maar eens doornemen en uitproberen. Daarna komt het allemaal goed, daar zijn we (met de kennis en hands-out van deze les) weer wel van overtuigd!
5 dec 2019: Les 6/13 : Interviewtechniek en plan 1/2 (presentatie)
Op deze zesde avond neemt Jan het stokje over van Lau. Het gaat vanavond specifiek over interviewtechniek: d.w.z. Hoe bouw je een interview eigenlijk op zodat je de informatie en beelden krijgt die je uiteindelijk graag wilt gebruiken in je portretfilm. Een belangrijk hulpmiddel hiervoor zijn de logische niveaus zoals weergegeven in de onderstaande piramide. Het geeft in 6 stappen weer hoe je al vragend kunt komen van de algemene “wie, waar, wanneer” vragen tot uiteindelijk de meer persoonlijke vragen over overtuigingen, identiteit en zingeving. Daarnaast gaf Jan nog wat algemene tips zoals “Geen gesloten, maar open vragen”, “Vooral geïnteresseerd luisteren” en ook “Niet Invullen Voor Een Ander (NIVEA)”. Jan bespreekt ook het interviewplan (ons huiswerk voor de volgende les) en daarna hebben we in koppels de aangegeven interviewtechniek alvast flink geoefend. Dat blijkt nog best lastig, maar wel weer erg leerzaam!
21 nov 2019: Les 5/13 : Synopsis & Step-outline 3/3 (presentatie)
Op deze vijfde avond zijn we verder gegaan met de “pre-productie” van onze portretfilms. Iedereen kreeg van Lau een specifiek aandachtspunt en na het bekijken van de bovenstaande documentaire “Als je bij me weggaat” maakten we met z’n allen onderstaande overzicht. Hiermee wordt alle (in afgelopen 5 lessen gegeven) theorie gelijk wel een stuk herkenbaarder. Zie de bijgevoegde presentatie voor de nieuwe aspecten van deze les: karakter en karakter ontwikkelingen, Visualiseringstools (dit zijn bijvb. rekwisieten, symboliek en parallellie), hoe maak je spanning (denk aan contrast, ‘Plant and pay off’ en de ‘Bear on the beach’ (dat heet ook wel het Jan Klaasen effect)) en tenslotte een aantal elementen uit de ‘De 12 – Story-telling – stappen van de reis van de held’ (de oproep tot …, de weerstand, een mentor, de crisis en het elixer, …).
De bekeken film “Als je bij me weggaat…” geeft overigens ook een mooi voorbeeld van een premisse (de boodschap van de film):
Als: Je geen verbinding krijgt met de anderen om je heen,
En: Je gaat jezelf accepteren zoals je nu eenmaal bent,
Dan: Bevrijd je jezelf van je schuldgevoel en leidt je een gelukkig(er) leven.
Nu dit allemaal (of deels) nog toepassen voor onze eigen Step-outlines!
7 nov 2019: Les 4/13 : Synopsis & Step-outline 2/3 (presentatie)
Vooraf besluiten we samen een extra avond op 5 december in te vullen met onderwerp: het interviewplan. We starten de avond met een intro van de film : de dood van Mitchel. Na het zien van een intro wordt de vraag gesteld: Wil je na wat je gezien hebt de film verder zien. Positieve triggers uit de film zoals schemerig zonlicht, gezichten uit balans en disharmonische muziek waren punten om de film zeker verder af te zien. Dergelijke elementen zou je misschien kunnen gebruiken in je eigen film straks.
Daarna bespreken we samen nog eens de verhaallijnen (lagen) in de oefenopdracht “Borne is sportief”. De verschillende verhaallijnen (lagen) zoals : promotie, sportman, sportvrouw, sportieve activiteit, in de film worden nog eens besproken. Het is de kunst om die verschillende lagen straks ook in je eigen film in te brengen.
Belangrijk is vervolgens dat je een goede premisse (samenvatting van je filmverhaal) maakt. Met andere woorden: Waar gaat je film over, wat wil je nu precies vertellen? Daarna moet je een duidelijke structuur aanbrengen met een begin, midden en een eind van de film. In het begin geef een duidelijke expositie aan en het probleem dat opgelost moet worden. Daarna kunnen in het midden de mogelijke stappen (en tegenwerkingen) weergegeven worden. Aan het eind kan de protagonist (de hoofdpersoon) slagen en zijn doel bereiken (of niet). Belangrijk is dat je in dit proces probeert constant een spanning op te bouwen. Lau geeft aan dat dit een pittig proces is. Ga hiermee maar eens aan de slag! Het filmpje “One minute fly” (zie hierboven) geeft een mooi voorbeeld.
Na de koffiepauze gaan Lau en Jan K individueel 15 minuten met de filmers in gesprek. Hoe is de huidige stand van zaken? Welke problemen moeten opgelost worden? Hoe ga je verder en welke afspraken maken we daarbij? Weer een stap verder gemaakt in de voorbereiding van onze portretfilm!
10 okt 2019: Les 3/13 : Synopsis & Step-outline 1/3 (presentatie)
In groepjes van twee gaan we aan ’t werk met een Synopsis maken en de Step-outline (zie de presentatie). De synopsis is eigenlijk een samenvatting van je verhaal. Die maak je natuurlijk zo aantrekkelijk mogelijk want je wilt dat andere mensen nieuwsgierig worden naar de film. De Step -Outline is de structuur die je aanbrengt om de film te gaan maken: een stapsgewijs overzicht met daarin de rode draad. En dat valt niet mee… Vooral het beschrijven van de scènes in de film is moeilijk want vaak wordt het veel te breed en je hebt maar 10 minuten voor deze portretfilm. Dus het was deze avond oefenen om bij je verhaallijn te blijven en in het bedenken van de scènes en (vooral dus ook) keuzes maken. En uiteindelijk valt het kwartje dan wel…, een cursist.
26 september 2019: Les 2/13 : Titel, Logline en Premisse (presentatie)
Logline (bron: Joost Schrickx: Basisboek Scenario schrijven)
Op deze tweede avond allereerst enkele korte filmpjes ter inspiratie (zie hierboven). Na wat algemene opmerkingen vooraf (vooral het motto “Volledigheid mislukt, selectie is onvermijdelijk” blijft je bij!) starten we met ons “Filmplan”. De eerste stappen hier zijn het bedenken van een Premisse (in één zin opschrijven wat je wilt overbrengen), een Logline (idem, maar met wat meer invulling) en uiteraard de (werk)Titel. Dit is gelijk ook ons huiswerk deze keer: bedenk deze drie elementen (en wat alternatieven) voor je eigen portretfilm. Aan het werk dus!
12 september 2019: Les 1/13 : Koppels/Thema/Geïnterviewde/Tijdlijn (presentatie)
Op deze eerste avond hebben zich 6 deelnemers aangemeld om aan deze cursus “Portretfilm maken deel te nemen. Tyron, Martine, Bertie, Marja, Gerard en Jan gaan samen met Lau en Jan enthousiast van start. Na onderling overleg wordt er besloten om voor een gezamenlijk thema te kiezen. Het thema “Vrijheid (oorlog , eigen keuze maken in je leven, etc.)” zal door iedere deelnemer in de meest ruime zin gebruikt” kunnen worden. Lau geeft in zijn introductie aan welke elementen belangrijk zijn om een film inspirerend te maken. Punten als: waar gebeurd, je ermee kunnen identificeren, inzicht geven ,hoop en ervan kunnen leren komen aan de orde. Daarnaast zijn ook emotie en fascinatie van de verteller belangrijke elementen om steeds in je verhaal te betrekken.
Voor je een film gaat maken is research vooraf van de filmer zeer belangrijk. Zelf kennis vergaren, een plan maken, brainstormen en een selectie van mogelijke vragen maken en de gegevens op betrouwbaarheid controleren, verdienen de nodige aandacht.
Daarna kan een voorgesprek met de verteller plaats vinden. Het doel is om de verteller te leren kennen en aan de hand van de vooraf bedachte vragen een” levens-tijdlijn “van de verteller te maken. Belangrijk is hierbij dat de “parels” in zijn verhaal gevonden worden, maar zonder daar al te diep op in wordt gegaan (dat bewaar je voor je interview). Met deze huiswerk opdracht zal in de volgende bijeenkomst deze levens-tijdlijn verder uitgewerkt gaan worden.